Liquidambar orientalis Mill.: ANADOLU SIĞLA AĞACI

 Liquidambar orientalis Mill.

ANADOLU SIĞLA AĞACI


Relikt endemik tür kavramını hiç duymuş muydunuz? Kelime anlamı olarak kalıntı, eskiden kalma demek olan relikt terimi, jeolojik zamanlardan beri geniş yayılış göstermesine rağmen zamanla yaygınlığı azalıp belirli bir bölgede sınırlı kalan türler için kullanılmaktadır. Türkiye’de geleneksel adıyla ‘günlük ağacı’ olarak da bilinen Anadolu sığla ağacı (Liquidambar orientalis Mill.) Türkiye’nin güneybatısında bulunan relikt endemik türe örnek bir bitkidir. Ilıman biyomda yetişen bu bitkinin doğal habitatı orman, çalılık ve sulak alanlardır. Türkiye’de sığla ağacı Muğla’nın güney kesimlerinde; Marmaris, Gökova, Köyceğiz ve Fethiye ilçelerinde yer almaktadır. Bu coğrafyada bitkinin kesintisiz olarak bulunduğu en büyük alanı Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi oluşturmaktadır. 


Sığla ağacı ekolojik ve ekonomik olarak değerli bir türdür. Uzun yıllar hayatta kalmayı başarmış olan sığla ağacının odun ve kabuk kullanımının yanı sıra birincil kullanımı ve ekonomik değeri sığla yağından kaynaklanmaktadır. Sığla yağı, ağacın gövdesine açılan yaralar sonucu oluşan reçinenin kaynatılması ve sonrasında preslenerek kurutulmasıyla elde edilen, geleneksel olarak sıklıkla kullanılan kahverengi, yapışkan ve kendine özgü aromasıyla öne çıkan bitkisel bir yağdır. Üretimine mart ayının sonlarında başlanır. Doğru kabuk sıyırma işlemleri ile 10-15 cm genişlikteki kabuklar ağaçtan yontulur. Kabuğun yontulmasındaki amaç patolojik balsam kanallarını oluşması için ortam hazırlamaktır. Ağaç kabukları bu şekilde bir ay bekletilir. Damar açılımı ve sur alma işlemleri yapılır. Sur alma işleminden 15-20 gün sonra damarlar yağ ile dolar ve yağlar kaşık denilen bir aletle sıyrılarak alınır. Her 15 günde bir yağ alınarak kıl torbalarda toplanır. Kıl torbalar içerisinde, yağ ile beraber odun ve kabuk parçaları da bulunur. Bu karışıma ‘sıyrıntı’ adı verilir. Kaynatılıp, preslenerek sığla yağı eldesi gerçekleştirilir. Presten arta kalan içinde az miktarda da olsa yağ bulunan kısma ‘buhur’ denir. Buhur halinde ibadet yerlerinde tütsü olarak kullanım mevcuttur.


Sığla yağı farmasötik ve kozmetik alanlarında kullanılabilen bir yağdır. Sığla yağı tedavi edici özelliğinden ötürü uzun yıllardır ülser, gastrit, felç ve yaralanmalarda kullanılmaktadır. Uyuz, mantar gibi cilt hastalıklarında da kullanımı olan sığla yağının, geniş bakteri kitlesine karşı bakterisidal özellikleri mevcuttur. Yapılan güncel araştırmalara göre yağın akciğer, meme ve prostat kanseri hücrelerinde doza ve zamana bağlı olarak ümit verici bir antitümoral olduğu tespit edilmiştir.


Sığla ağacı mevcut popülasyon eğilimi olarak stabildir. Nesil uzunluğu 20-100 yıldır ve bu zamanda popülasyonu ciddi biçimde parçalanmaya uğramıştır. Nüfusu tehdit eden etmenler arasında konut ve ticari kalkınma faaliyetleri, hayvancılık, çiftçilik, yangınlar, kirlilik, iklim değişiklikleri ve kuraklık gösterilebilir. Endemik tür seviyesini ifade eder ölçüt olan IUCN kırmızı listesinde 2017 yılında A2C kriterine tehlikede (EN) olarak listelenmiştir. Bu bağlamda endemik türümüzün korunması gerekmektedir. Orman Genel Müdürlüğü, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Marmaris Belediyesi, ilgili sivil toplum kuruluşları ve kamu kurumlarının katılımlarıyla Sığla Koordinasyon Toplantıları düzenlenmektedir. Yapılan toplantılar Anadolu sığla ağacının yayılışı, korunması, ekolojisi ve sığla yağının değeri hakkında ileriye yönelik çalışmalar için zemin oluşturulmaktadır.


Yazar

Gizem Yıldız


KAYNAKÇA

1-) https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:430714-1
2-) Kavak, S. & Wilson, B. 2018. Liquidambar orientalis. The IUCN Red List of Threatened Species 2018:
e.T62556A42326468. https://dx.doi.org/10.2305/IUCN.UK.20181.RLTS.T62556A42326468.e
n. Accessed on 25 December 2023./https://www.iucnredlist.org/species/62556/42326468
3-) Arslan,Şahin, UNUTULAN BİR ORMAN ÜRÜNÜ KAYNAĞI: ANADOLU SIĞLA AĞACI
(Liquidambar orientalis Miller), Journal of Bartın Faculty of Forestry 2016, 18(1): 103-117
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/210094
4-) Cengiz Baloglu M, Yildiz Ozer L, Pirci B, Zengin G, Ibrahim Uba A, Celik Altunoglu Y.
Evaluation of the Potential Therapeutic Properties of Liquidambar orientalis Oil. Chem
Biodivers. 2023 Oct;20(10):e202300291. doi: 10.1002/cbdv.202300291. Epub 2023 Oct 4.
PMID: 37699128. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37699128/

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

Ekofeminizm

Resim
  Kadın ve Çevre Arasındaki İlişkiyi Vurgulayan Ekolojik Bir Felsefe:  Ekofeminizm Birleşmiş Milletler Çevre Programı, dünyanın her yerinde etkisi olan çevresel faktörlerin halihazırda hayatlarımızda yer edinmiş cinsiyet eşitsizliğinin yanında kadınları erkeklere göre daha fazla etkilediğini bildirmektedir.   Cinsiyet rolleri çevre ile  etkileşimde  etkili olmakla beraber, her cinsiyete göre çevre ve insan arasındaki ilişki farklı bir şekilde biçimlenmektedir. Cinsiyet perspektifinden bakıldığı zaman çevresel sorunlara ve iklim değişikliğine feminizm üzerinden parmak basan bir düşünce ekolü var:  Ekofeminizm . Ekofeminizm  Nedir? 1974 yılında Fransız feminist  Françoise   d’Eaubonne  tarafından öne sürülen  ekofeminist  yaklaşım,  ekolojik  tahribat ve toplumsal cinsiyet sorunu arasında bir bağlantı kurarak bu problemlere çözüm bulma arayışındadır. Françoise d’Eaubonne 1792 yılında doğa ve kadın arasındaki ilişkiyi vu...
Devamı

Ürünlerin Doğa Dostu Alternatifleri: PET ŞİŞE

Resim
    ÜRÜNLERİN DOĞA DOSTU ALTERNATİFLERİ (PET ŞİŞE)       HABERLER:  1) PET şişelerin geri dönüştürülmesi plastik kirliliğini azaltmada önemli olsa da güvenlik ve kaliteyle ilgili endişeleri artırabilir.  Pet şişelerin yapısında bulunan 193 adet kimyasal maddenin migrasyon potansiyeli araştırıldı ve bunlardan 150’sinin PET şişelerden gıdaya geçtiği tespit edildi. Çalışma; çoğu araştırmanın antimon, asetaldehit ve bazı iyi bilinen endokrin bozucu kimyasalların gıdaya geçtiğini ortaya koyuyor. Aynı   zamanda geri dönüştürülmüş pet şişelerde antimon ve bisfenol A ’nın daha yüksek olduğu rapor edildi. Bu durum bize gösteriyor ki pet şişe geri dönüşümünde toplama, ayırma ve kontaminasyon gibi etkenler daha dikkatli incelenmeli.   KAYNAK:  https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35295000/ 2) Harvard Halk Sağlığı Okulu araştırmacıları tarafından yapılan araştırmada, 77 katılımcı BPA maruziyetini en aza indirmek için tüm soğuk içecekler...
Devamı

Anadolu Sığla Ağacı (Liquidambar orientalis)

Resim
  ANADOLU SIĞLA AĞACI (Liquidambar orientalis)     Anadolu sığla ağacı (Liquidambar orientalis) Altingiaceae familyasındandır.Türkiye'de Güney Ege ve Batı Akdeniz bölgelerinde sınırlı alanlarda yetişir. Yerel dilde "Günlük ağacı" olarak bilinen sığla, 20 metreye kadar boylanabilir ve görünüş olarak çınara benzer. Marmaris ve Datça bölgelerinde dere boylarında, Köyceğiz ve Fethiye civarında ise taban suyu yüksek olan düzlüklerde korulukları vardır. Köyceğiz'de bulunan doğal yayılış alanlarının, portakal bahçelerine dönüşmesi ile daraldığı belirtilir. Orman Genel Müdürlüğü tarafından korunan alanlarda yeni korulukları tesis edilmektedir. Türkiye dışında sadece Rodos Adasında bulunur. Subtropikal iklim özellikleri görülen sıcak, nemli ve suyu bol yerlerde yetişir.            Ağacın kabuğunun yaralanmasıyla, özünden elde edilen bir çeşit balsam olan ‘’Sığla yağı’’ iyi  bir antiseptiktir. Eczacılıkta, parfümeride ve ayrıca buhur olarak kilis...
Devamı