TRAJEDİDEN DOĞAN GÜZELLİK: NERGİS

 TRAJEDİDEN DOĞAN GÜZELLİK:

NERGİS/ NARCISSUS

Bu hikaye, Eski Yunan mitolojisinin ünlü ve etkileyici aşk trajedilerinden birini anlatır. Ekho ve Narkissos'un hikayesi, hem aşkın hem de reddedilmenin trajik sonuçlarını yansıtan bir efsanedir. Bu öykü, "efsane” olarak bilinir.

                                                                              (1)

Kendisine aşık olanların sevgisine kayıtsız kalıp karşılık vermeyen bir peri kızı olan Ekho, bir gün ormanda avlanan bir avcıyla karşılaşır. Bu avcı, Narkissos adında son derece yakışıklı biridir. Narkissos’u gören herkes, onun eşsiz güzelliği karşısında büyülenir. Ekho da ilk görüşte ona aşık olur. Ancak Narkissos, peri kızının aşkına karşılık vermez ve ondan kaçar. Bu reddedilme Ekho'yu derinden etkiler. Kalbinde büyük bir aşk acısıyla içine kapanan peri kızı, sonunda hayata veda eder. Ölümüne sebep olan Narkissos’a karşı ise büyük bir öfke duyar ve ona şöyle beddua eder:

“O da benim gibi sevsin ve o da benim gibi kavuşamasın.”

Tanrılar, Ekho'nun bedduasına kulak verir. Ölümünden sonra; Ekho’nun vücudu kayalara, sesi ise kayaların arasındaki yankılara dönüşür. Artık dağlara ve taşlara seslenen herkes, Ekho’nun sesini duyduğuna inanır. Yüzyıllar boyunca Ekho, acısını başkalarının sözleriyle dile getirmeye devam eder. 

                                                                                 (2)      

                                                                           

 SALVADOR DALİ’ NİN NARKİSSOS METAMORFOZU

Olimpos Dağı'ndaki tanrılar, Narkissos'un tavırlarına çok öfkelenir ve ona ağır bir ceza vermeye karar verirler. Bir gün Narkissos avdan dönüş yolunda aç, susamış ve yorgun bir şekilde nehrin kenarına gelir. Nehirden su içmek için eğildiğinde suyun yüzeyinde yansıyan kendi görüntüsünü fark eder. Daha önce hiç görmediği bu güzellik karşısında adeta büyülenir. Kendi yüzüne o kadar hayran kalır ki gözlerini ondan ayıramaz.

Narkissos, artık yalnızca kendine aşık olmuştur. Kendini izlerken tıpkı Ekho gibi ne su içebilir ne de yemek yiyebilir. Günden güne tükenmeye başlar ve nihayetinde orada, yansımasını seyrederek hayatını kaybeder. Onun ölümünün ardından, tam da yansımasını gördüğü yerde beyaz ve sarı renkte, mis gibi kokan çiçekler açar. Efsaneye göre, Narkissos’un bedeni öldükten sonra nergis çiçeklerine dönüşmüştür.

                                                                              (3)

                                                                             

JOHN WİLLİAM WATERHOUSE’ UN “YANKI VE NERGİS” ADLI ESERİ

Bu hikaye, aşkın ve kibrin yıkıcı doğasını simgeler. Narkissos'un kendine aşık olması, özgüvenin ve benliğin aşırı derecede yüceltildiği zamanlarda başkalarının duygularının nasıl yok sayılabileceğini gösterir. Ekho'nun durumu ise reddedilmenin ve yalnızlığın ne kadar acı verici olabileceğini ve bu acının ölüme yol açabileceğini anlatır.

Aynı zamanda "echo"nun yankısı, kaybolan bir sevgiyi ya da kaybolmuş bir duyguyu sonsuz bir şekilde yansıtır ve geçmişin izlerinin günümüze kadar sürmesini simgeler. (1)

NERGİS HAKKINDA GENEL BİLGİLER:

• Familya: Amaryllidaceae
• Botanik Adı: Narcissus sp.

• Ana vatanı Avrupa olan bu bitkinin en fazla tür zenginliğine İspanya ve Portekiz’de rastlanmaktadır. Ancak doğal olarak Akdeniz kıyılarında da bulunmaktadır.

• Hoş kokulu çiçekler taşır.

• Soğanlı olan bitkilerinde taç yaprakları beyaz ve sarının karışımları şeklindedir. (5)

•  Türkiye’de en çok rastlanan tür Narcissus tazetta olmasına rağmen Ege, Akdeniz ve Karadeniz’in bazı yerlerinde başka türleri de vardır. (6)
• Narcissus tazetta bitkisinin tümü zehirli alkaloitler (başta narcissin) taşır. Kusturucu ve ishal yapıcıdır. Kurutulmuş çiçekleri yatıştırıcı, müshil ve ateş düşürücü olarak kullanılır. (7)

• Nergis alkaloidlerinden üzerinde en çok bilimsel araştırma yapılanı "galantamin" alkaloididir. Galantamin, bir asetilkolinesteraz enzimi inhibitörüdür. Alzheimer hastalarında asetilkolin seviyeleri düşük çıkmaktadır. Galantamin de tam bu noktada, asetilkolinesteraz enziminin bir süreliğine çalışmasını engelleyerek etki göstermektedir. Böylece asetilkolin seviyeleri normale dönmektedir. Hastalık tamamen tedavi edilemese de belirtileri azaltılabilmektedir. (8)

                                                                               (4)

 

Yazan: Ayşe Betül Demir

KAYNAKÇA:

1) Cartwright, M. (2023, Mart 05). Narcissus [Narcissus]. (N. Kindik, Çevirmen). World History Encyclopedia. alınmıştır https://www.worldhistory.org/trans/tr/1- 15724/narcissus 24.11.2024

2) "Freud, Dalí ve Narsis'in Dönüşümü".Freud Müzesi Londra. Erişim tarihi: 24.11.2024

3) https://translate.google.com/translate?u=https://galleryintell.com/artex/echo-and-

narcissus-by-john-waterhouse/&hl=tr&sl=en&tl=tr&client=srp&prev=search 24.11.2024 

4) https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:1558-1 24.11.2024

5) Ceylan, A., 1997. Tıbbi Bitkiler II. (Uçucu yağ Bitkileri), Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayını No: 481.,306 s, İzmir.

6) Şevket Alp, Emrah Zeybekoğlu, Ali Salman, M. Ercan Özzambak, Ülkemizin Doğal ve Doğallaşmış Nergis Türleri ve Karşılaştığı Sorunlar, Selçuk Tar Bil Der, 3(2): 304-308

7) Turhan Baytop, 1999. Türkiye'de Bitkilerle Tedavi (geçmişte ve bugün), 342

8) Mary, A., Renko, D., Guillou, C., Thal, C., Bioorganic and medicinal Chemistry, 1998, 6, 1813-1850.